نوشته ۳۱۴ (شباهت و اختلاف)

این نوشته ها به صورت مسلسل و با شماره مشخص شده ند. برای خواندن مطالب قبل به همین موضوع مراجعه کنید.

14. مقایسه را از زوایای مختلفی بررسی کردیم اما مسئله­ی مهمی وجود دارد که به آن نپرداخته­ایم: شباهت و اختلاف. می­توان این مقوله را از دو زاویه مورد بررسی قرار داد: وجودی و ماهیتی.

در بحث وجودی، معیار سنجش شباهت و اختلاف در وجود داشتن پارامترهای مشابه در دو پدیده­ی A و B است. به عنوان مثال اکثر انسان­ها مشابه­ند چون دو دست دارند، دو پا دارند و مواردی از این دست. حال اگر کسی یک دست داشته باشد، چون دست دیگری ندارد با دیگران تفاوت دارد.

در بحث ماهیتی پارامتر مورد مقایسه در هر دو وجود دارد اما هدف بررسی کیفیت یا کمیت مورد بحث است. به عنوان مثال، اثر انگشت هیچ دو فردی به هم شبیه نیست.

دریافت شباهت و اختلاف به شدت وابسته به قوای تشخیص و حواس است، برخی از بوهایی که سگ تشخیص می­دهد، برای انسان قابل تشخیص نیست، او با توجه به بو و مقایسه آن با بوهای ثبت شده در حافظه، پدیده را ارزیابی می­کند. حد پایین­تری از این عمل در انسان وجود دارد یا کسی می­تواند تفاوت رنگ­ها را تا حد به­تری نسبت به دیگری درک کند. علاوه بر آن به زمان و شرایط مجاورت با پدیده هم بستگی دارد، یک استاد موسیقی اشتباهات و تفاوت­های بین آهنگ­ها را به­تر از یک مخاطب عام درک می­کند. به میزان تشخیص ابعاد و تفاوت­ها و شباهت­هاشان، دقت اطلاق می­شود.

دقت افراد علاوه بر موارد مطرح شده، به مهم بودن پدیده نیز بستگی دارد. به جز این به قدرت پردازش مغز (دست­رسی به گزینه­های مناسب برای مقایسه) نیز وابسته است.

پ.ن. تشخیص صرفاً برای مقایسه به کار نمی­رود بلکه برای اضافه شدن پدیده­ی مورد نظر به database مغز هم است.

پ.ن.2. در علم فیزیک، دقت وسیله­ی اندازه­گیری و به تبع آن میزان خطا، از پارامترهای مهم در آزمایش است. در این حالت بعد مورد سنجش با میزان قراردادی مورد مقایسه قرار می­گیرد. به عنوان مثال اگر طول جسمی را با خط­کش اندازه­ بگیریم، دقت اندازه­گیری تا میلی­متر است و زمانی که می­گوییم طول جسم 35.3 سانتی­_­­متر است، داریم طول جسم را مشابه با طول قراردادی در نظر می­گیریم و میزان اختلاف این دو مقدار حداکثر یک میلی­متر است.

پ.ن.3. در تکنولوژی دیجیتال چنین اتفاقی می­افتد. در یک مانیتور، صفحه به سلول­های کوچکی به نام پیکسل تقسیم می­شود که برای آن خاصیت ثابتی در نظر گرفته می­شود. هر چه تعداد تقسیم صفحه به خانه­های کوچک بیش­تر باشد، تفاوت­ها را به­تر می­توان نشان داد. به عنوان مثال اگر شما از یک جسم رنگارنگ عکس بگیرید، مثل یک فرش، دوربین شما چهار پیکسل داشته باشد، نمی­تواند تفاوت رنگ را نشان دهد و شما چهار خانه با چهار رنگ ثابت خواهید دید که مثل هم هستند، حال اگر تعداد خانه­ها زیاد شود، نور وارد شده به دوربین خانه­یی مناسب با خود را خواهد داشت و می­توان تفاوت­ها را نشان داد و از آن­جایی که خانه­ها مربع شکل هستند، در نقاط مرزی دو جسم که غالباً منحنی هستند، نوعی عدم تفکیک به چشم می­خورد (برای امتحان روی یک عکس زوم کنید تا پیکسل ها بزرگ بشوند) هر چه خانه­ها ریزتر بشوند، تفکیک به­تر اتفاق می­افتد.

پ.ن.4. اگر دقت کرده باشید درباره­ی شباهت و اختلاف صحبت کردیم اما خودشان را تعریف نکردیم. به نظر شما می­شود تعریفی ازشان ارائه داد؟ در این باره بعداً صحبت می­کنیم.