نوشته ۳۱۴ (شباهت و اختلاف)

این نوشته ها به صورت مسلسل و با شماره مشخص شده ند. برای خواندن مطالب قبل به همین موضوع مراجعه کنید.

14. مقایسه را از زوایای مختلفی بررسی کردیم اما مسئله­ی مهمی وجود دارد که به آن نپرداخته­ایم: شباهت و اختلاف. می­توان این مقوله را از دو زاویه مورد بررسی قرار داد: وجودی و ماهیتی.

در بحث وجودی، معیار سنجش شباهت و اختلاف در وجود داشتن پارامترهای مشابه در دو پدیده­ی A و B است. به عنوان مثال اکثر انسان­ها مشابه­ند چون دو دست دارند، دو پا دارند و مواردی از این دست. حال اگر کسی یک دست داشته باشد، چون دست دیگری ندارد با دیگران تفاوت دارد.

در بحث ماهیتی پارامتر مورد مقایسه در هر دو وجود دارد اما هدف بررسی کیفیت یا کمیت مورد بحث است. به عنوان مثال، اثر انگشت هیچ دو فردی به هم شبیه نیست.

دریافت شباهت و اختلاف به شدت وابسته به قوای تشخیص و حواس است، برخی از بوهایی که سگ تشخیص می­دهد، برای انسان قابل تشخیص نیست، او با توجه به بو و مقایسه آن با بوهای ثبت شده در حافظه، پدیده را ارزیابی می­کند. حد پایین­تری از این عمل در انسان وجود دارد یا کسی می­تواند تفاوت رنگ­ها را تا حد به­تری نسبت به دیگری درک کند. علاوه بر آن به زمان و شرایط مجاورت با پدیده هم بستگی دارد، یک استاد موسیقی اشتباهات و تفاوت­های بین آهنگ­ها را به­تر از یک مخاطب عام درک می­کند. به میزان تشخیص ابعاد و تفاوت­ها و شباهت­هاشان، دقت اطلاق می­شود.

دقت افراد علاوه بر موارد مطرح شده، به مهم بودن پدیده نیز بستگی دارد. به جز این به قدرت پردازش مغز (دست­رسی به گزینه­های مناسب برای مقایسه) نیز وابسته است.